单亲家庭是什么意思| 子不孝父之过下一句是什么| 1884年属什么生肖| 剪不断理还乱什么意思| 过期的维生素e有什么用途| 心衰什么症状| 高考报名号是什么| 寄生虫长什么样| bg是什么意思| 什么眉什么脸| pvs是什么意思| 杞人忧天是什么意思| gln是什么氨基酸| 甲亢甲减有什么症状| 梦见下雨是什么意思| 提报是什么意思| 肝不好有什么症状表现| cp什么意思| 智齿长什么样子| 肺慢性炎症是什么意思| 什么是丙肝| 痉挛是什么意思啊| 手指长倒刺是什么原因| 618是什么日子| 女人喝甘草水有什么好处| 脸上过敏是什么症状| 前列腺增生有什么症状| 什么是包皮过长图片| 白球比例偏高说明什么| 龙抬头是什么意思| RH阳性什么意思| 盆腔积液吃什么消炎药| 阿甘正传珍妮得了什么病| 一只脚面肿是什么原因| 喝啤酒吃什么菜最好| 吃什么降火| 肾积水挂什么科室| 免疫力低挂什么科| 外阴瘙痒用什么药| 往届毕业生是什么意思| 什么蔬菜补钾| 蝼蛄是什么| 手掌疼是什么原因| 93年属于什么生肖| 影子虫咬伤后用什么药| 榴莲有什么营养| 墨镜偏光是什么意思| 尿酸低有什么危害| 梦见自己大肚子怀孕是什么意思| 身体怕热是什么原因| 常吃木耳有什么好处和坏处| 夫人是什么意思| 包臀裙配什么上衣| 卢靖姗是什么混血| 全身骨显像是查什么的| 吃什么受孕率又快又高| 胎儿没有胎心是什么原因| cm2是什么单位| 3月28号是什么星座| 宵字五行属什么| 庹是什么意思| 老鹰代表什么生肖| 数字8五行属什么| 金生水是什么意思| oce是什么牌子| 茯砖茶是什么茶| roa胎位是什么意思| 肛门里面有个肉疙瘩是什么| 生理期什么意思| 孕妇吃什么补钙| 心有灵犀什么意思| 女孩和女人有什么区别| 什么是腺癌| 什么弟什么兄| 小米粥配什么菜好吃| 脂肪肝吃什么药| 血色素低吃什么补得快| 阿尔兹海默症挂什么科| 和风什么| ST是什么| 耳朵痒痒是什么原因| 圈癣是什么引起的| 输卵管堵塞吃什么药可以疏通| 解肌是什么意思| 耳鸣用什么滴耳液| 心脏供血不足吃什么药| 啫啫是什么意思| 什么水果含铁| 藏拙是什么意思| 颈椎压迫神经手麻吃什么药| 含羞草能治什么病| 梦寐以求是什么意思| 动漫ova是什么意思| 手指头麻木吃什么药| 杂合突变型是什么意思| pop什么意思| 做梦梦见下大雨是什么意思| 卵泡排出来是什么样的| 电器发生火灾用什么灭火器| 乐高为什么这么贵| 雷峰塔为什么叫雷峰塔| 1993年属鸡是什么命| 喉软骨发育不良有什么症状| 肛门是什么意思| 受益匪浅的意思是什么| 小腿肿是什么原因| 心脏有问题挂什么科| sos是什么意思| 提前吃什么喝酒不醉| 1.20是什么星座| 牙齿掉了一小块是什么原因| 前纵隔结节是什么意思| 外油内干是什么肤质| 发蒙是什么意思| 嫌恶是什么意思| 血浓度高是什么原因| 月经量少要吃什么调理| 双重否定句是什么意思| 朱迅和朱军是什么关系| 鱼子酱是什么鱼的鱼子| 双龙什么| 洗冷水澡有什么好处| 末那识是什么意思| 逸夫是什么意思| 正月十九是什么日子| 什么药通便最快| 手足口不能吃什么食物| 宫颈糜烂有什么症状和现象| 阿拉是什么意思| 脑病科是看什么病的| 乳腺增生样改变是什么意思| 三尖瓣少量反流是什么意思| 芸豆长什么样子| 脑溢血有什么症状| 培根是什么| 乳腺增生有什么症状| 造瘘手术是什么意思| 桃是什么生肖| 高密度脂蛋白胆固醇偏高什么意思| 1688是什么| 尿酸过高是什么原因| 喝中药不能吃什么食物| 嗓子疼吃什么水果好得快| 耳朵发烧是什么原因| hpv病毒是什么意思| 胆囊炎吃什么药好得快| 走路出汗多是什么原因| 激光点痣后需要注意什么| 凌晨4点是什么时辰| 女性为什么不适合喝茉莉花茶| 喝什么茶最养胃| 11月15日什么星座| 春天是什么样子的| 人被老鼠咬了什么预兆| 待我长发及腰时下一句是什么| 乌龟代表什么生肖| 壬是什么意思| tin是什么| 四面八方是什么意思| 洁字五行属什么| 泡酒用什么容器好| 易烊千玺属什么生肖| 小青柑属于什么茶| 乳腺彩超挂什么科| 扇贝不能和什么一起吃| 田七是什么| 为什么会早泄| 寒包火感冒吃什么药| 捡肥皂什么意思| 脸部痒是什么原因| 做病理是什么意思| 可定什么时间服用最好| 头昏脑胀是什么原因| 男人早泄吃什么药| 补料是什么意思| 什么是核心期刊| 腋下副乳有什么危害吗| 腰椎退行性改变什么意思| 血小板数目偏高是什么意思| 低密度脂蛋白偏高是什么原因| 胰腺不好有什么症状| 月经前腰疼是什么原因| 椰土是什么| 蜂蜜有什么功效和作用| 颅脑平扫是检查什么| 为什么要做试管婴儿| 什么意思啊| 普通感冒吃什么药| 颇负盛名的颇是什么意思| 湿气重的人不能吃什么| eb病毒igg抗体阳性是什么意思| 出现血精吃什么药| 早晨六点是什么时辰| gc什么意思| 巴结是什么意思| 骨关节炎是什么原因引起的| 柳树像什么| 211是什么意思| ecom什么意思| 扶他林是什么药| 白细胞阳性什么意思| 治愈是什么意思| 胸口不舒服是什么原因| 91是什么网站| 胃窦肠化是什么意思| 什么叫败血症| 即使什么也什么造句| 2033年是什么年| 莫西沙星片主治什么病| 湿疹怎么治用什么药膏| 花椒什么时候成熟| 红景天是什么药| 跟泰迪很像的狗叫什么| 连翘败毒丸的功效与作用是什么| 舌头起泡吃什么药好| 胃癌吃什么药| 22年属什么生肖| 七月八号是什么日子| 紧张性头痛吃什么药| 岁月蹉跎什么意思| 九天揽月是什么意思| 局部是什么意思| 月经后一周又出血是什么原因| 两手发麻是什么原因| 子宫肌瘤有什么症状表现| zeesea是什么牌子| 西葫芦炒什么好吃| 不什么而同| 梦见游泳是什么预兆| 1939年中国发生了什么| 海誓山盟是什么意思| 女性放屁多是什么原因| 脾虚湿气重吃什么中成药| 遥字五行属什么| 悦人不如悦己什么意思| 撒丫子是什么意思| 吃什么增肥| l读什么| 常喝红茶有什么好处| 去医院看头发挂什么科| 什么是转基因食品| 仿佛是什么意思| 9月14号是什么星座| 不带壳的蜗牛叫什么| 血糖低会出现什么症状| 开涮是什么意思| 郑声是什么意思| 伤口愈合为什么会痒| 什么是乳腺增生| 达泊西汀有什么副作用| 玻璃用什么材料做的| bmd是什么意思| 梦见钱是什么预兆| 什么叫偶数| 肾火旺有什么症状| 郑五行属什么| 什么时候最容易受孕| 外阴炎用什么药| 游离是什么意思| 胺碘酮又叫什么名字| 扁平足是什么| 为什么尿液一直是黄的| 茄子与什么相克| 肉桂茶适合什么人喝| 百度Эст?лекк? к?серг?

绿茶是什么茶

Был м???л? ?айлан?ан м???л?л?р исемлеген? кер?
Википедия — ирекле энциклопедия м??л?м?те
Иран Ислам Республика?ы
фарсыса ?????? ?????? ?????
?алып:Иран байра?ы гербы Иран
Иран байра?ы Иран гербы
Милли девиз: ?Исти?лал, азатлы? Ислам й?м??ри?те ?
???????? ?????? ?????? ???????
?
Исти?лал, Азади, Ж?м??ри-э Ислам?
Гимн: Иран гимны (ты?лар?а )
Ниге? ?алын?ан 1 апрель 1979
(Ислам революция?ы)
Р?сми телд?р фарсы
Баш ?ала Т??ран
И? ?ур ?алалары Т??ран, М?ш??д, Кередж, Т?бриз, Шираз, Исфа?ан, Ахваз
Идара ите? форма?ы Ислам республика?ы
Ю?ары ет?ксе
Президент
Беренсе Вице-президент
?ли Хам?н?ьи
Х?с?н Рухани
Исха? Жы?ангири
Территория
  ? Бары?ы
  ? % ?ыу.
17 урын
1 648 000 км2
0,7
Халы?
  ? Бары?ы (2011)
  ? Ты?ы?лы?
17 урын
77 891 220
42 кеше/км2
ЭТП
  ? Б?т??е (2011)
  ? Кеше башына
17 урын
930,2 млрд $
12570 $
Валюта Иран риалы (IRR, код 364)
Телефон коды +98
С???т б?лк?те UTC +3:30 (й?йен — UTC+4:30), IRST
百度 各位代表!中国特色社会主义进入了新时代。


Иран Ислам Республика?ы (фарс. ?????? ?????? ????? — Ж?м??ри-э Ислами-э Иран, шулай у? ?улланыла Ира?н (фарс. ????? [?i???n]) й?ки Пе?рсия) — Азияны? к?нья?-к?нбайышында?ы д??л?т. Баш ?ала?ы — Т??ран.

К?нбайышта Ира?, т?нья?-к?нбайышта ?зербайжан[1], ?рм?нстан[1], Т?рки? мен?н сикт?ш[1] ??м шулай у? БМО Именлек Советыны? 1993 йыл?ы ?арарына ярашлы, ?рм?н к?ст?ре тарафынан яулап алын?ан[2][3][4][5] бил?м? — танылма?ан Таулы ?арабах Республика?ы[6] х??еф?е?лек ?ы?аты, т?нья?тан — Т?ркм?нстан[1], к?нсы?ыштан — Аф?анстан[1] ??м Пакистан сикт?ш[1].

Т?нья?тан Каспий ди?ге?е, к?нья?тан ?инд океаныны? Фарсы ?улты?ы ??м Оман ?улты?ы ?ыу?ары мен?н йыуыла.

Я?малар?а ?ара?анда Иран тарихы биш ме? йылды эсен? ала. Беренсе д??л?т булара? бе??е? эра?а тиклем 5 ме?енсе йылда, Хузестанда Элам д??л?те т???лг?н. ? бе??е? эра?а тиклемге 3 ме?енсе йылда инде Дарий I ???м?ни??р д??ере Фарсы империя?ы бул?ан. Ул Грек илен?н алып ?инд йыл?а?ынаса ки??йг?н. Ул ва?ытта ил зороастризм диненд? бул?ан. XVI быуатта ислам ?абул ителг?н.

1979 йыл Иранда Ислам революция?ы булып у?а. Ет?ксе?е булып аятулла Х?м?йни тор?ан. Ошо ва?ытта монархия ?олатыла ??м Ислам Республика?ы т???л?.

Иран и?тисады ЭТП к?л?ме буйынса К?нбайыш Азияла ??м Ислам донъя?ында Т?рки?н?н ?ала икенсе урында кил?[7] ??м регионда технология я?ынан и? ??ешк?н илд?р и??бенд?. Иран Евразияла стратегик м??им т?б?к, ул нефть, т?би?и газ запастары ят?ылы?тарына бай.

В 2012 йылдан (ошо йылды? 3 авгусынан с?рк?тиб-ил булара?) Иран Берл?шм??сел?р х?р?к?те лидеры, БМО-нан ?ала халы?-ара икенсе х?р?к?т булып тора.[8]

Иранды? ?леге исеме (фарс. ?????) пехл. Erān ???е аша авест. Airyāna килеп сы??ан, ??м ?? атама ??? борон?о ?инд иран хал?ы — ?arya? булып китк?н. Й??ни арий?ар иле.[9]

Бе??е? эра?а тиклем (550—327 йылдар) ???м?ни??р осоронда ?Aryānam Dahyunam? т?ш?нс??е ??г?реп бор. фарсы ?Aryānam X?aθram? — ?Арий?ар д??л?те? исемен? алмаштырыл?ан. Т????р?к, бе??е? эра?а тиклемге 250 йылдар?а ??м бе??е? эраны? 224 йылдарында Аршаки?ар иле тип й?р?т?лг?н. Фрай Ричард билд?л??енс?: парфяндар экспансия?ынан Aria термины (грек сы?ана?тарынан Ariane) таралып, ?ур ария?а ?йл?неп, арий?ар батшалы?ы эквивалент исемен ала ??м й?йер?п ят?ан С?с?ни??р ????рене? илен шулай атай.[10] Страбон Ариана (?ριαν?) атама?ы а?тында фарсы батшалы?ыны? к?нсы?ыш провинцияларын: Гедрозия, Дрангиана, Арахозия, Паропамиз, Ария (й??ни Areia, борон?о фарсы теленд? Haraiva, х??ерге Герат), Парфия и Карманияны к?? у?ында тот?ан.[11]

Бе??е? эраны? 224—651 йылдарында ил С?с?ни??р д??л?те тип й?р?т?лг?н — пехл. Erān?ahr () был исем авест. ?Airyānam X?aθram? ???б?йл?нешен?н килеп сы??ан, ??м ?ари?ар батшалы?ы? тип й?р?т?лг?н. Авест ?ai? дифтонг?ы фарсы теленд? ??г?реп китк?н ?е? тип[12]. С?с?ни??р?е? р?сми титулы Эран ??м Анеран батшаларыны? батша?ы бул?ан.[11].

Иранлылар?ы? ?? атама?ы — ирани. Бер ниг? ?арамай борон-борондан Иран тип й?р?тк?нд?р. Баш?а илд?р?? ?Персия? тип и?кес? атап й?р?т?лг?н. 1935 йылда ша? Риза бары?ына ла Иран тип й?р?т?рг? талап итк?н.

Иран д??л?тселеге тарихы донъяла и? борон?олар?ан и??пл?н?. Быуаттар буйына ил К?нсы?ышта м??им роль тота. Дарий 1-се ва?ытында Фарсы империя?ы Грециянан алып, ?инд океанынаса й?йр?п ят?ан. Урта быуаттар?а ла (XVII быуат ??м XVIII быуат) Иран бик к?сл? ил ?анал?ан.XIX быуат а?а?ында ил ярым колониаль илг? ?йл?нг?н. 1935 йылдан исемен ??г?ртеп — Иран булып китк?н. 1979 йыл?ы Ислам революция?ынан ?у?, Ислам республика?ы исемен ал?ан.

Борон?о Иран. Беренсе д??л?т — Элам (?ы?ыл т??т?) ??м к?рше халы?тар — фарсылар, парфяндар, мидийсылар, касситтар; Вавилония ??м Ассирия д??л?тт?ре.

Иран бил?м??енд? т??ге халы?тар?ы? килеп ултырыуы бик борон?а барып тоташа. Иран халы?тары был ер??р?? т?? халы?тар булара?, бе??е? эра?а тиклемге I быуатта у? билд?ле. (Фарсы, мидия, бактриялылар, парфяндар) ??бил?л?рене? бер ?л?ш? к?нбайышта тау тип??нен? килеп урынлаш?ан, ? киммерий?ар, сарматтар, аландар, белуджи?ар ?осман ?улты?ы буйына яр буйлап ултыр?ан.

М??им иран д??л?те булара? Мидия батшалы?ы таныл?ан, ул бе??е? эра?а тиклемге VIII быуат а?а?ында VII башында ниге?л?нг?н. Баш ?ала?ы булып, Хамаданда?ы (Экбатана). Улар ти? р??ешт? к?нбайыш иранды тотош, к?нсы?ышын яртылаш контролг? ал?ан. Вавилондар мен?н берг?л?п Ассирия империя?ын тар-мар итк?н. Йыл?а арауы?ын ??м Урарту?ы буй?ондор?ан, ?у??ара? ?рм?н тау?арын ба?ып ал?ан.

Бе??е? эра?а тиклемге 553 йылда й?ш фарсы Аншан ??м Фарс останы батша?ы Б?й?к Кир II (???м?ни??р династия?ы) мидий?ар?а ?аршы сы?а. Кир Экбатанды яулап ала ??м ??ен Персия ??м Мидия батша?ы тип и?лан ит?. Шул ва?ытта Мидия батша?ы Иштувегу ?сирлекк? алына. ?у??ара? бер провинцияны? наместнигы итеп билд?л?н?. Б?й?к Кир II ??ене? ?лемен? х?тле (бе??е? эра?а тиклемге 529-сы йыл) ???м?ни??р империя?ын буй?ондора, б?т? К?нсы?ыш Азияны, Урта ди?ге???н ??м Анатолиянан алып ?ырдаръя?а х?тле ба?ып ала. Кир бе??е? эра?а тиклемге 546-сы йылда батшалы?ты? баш ?ала?ы Пасаргадты ниге?л?й ??м шунда у? ерл?н?. Уны? улы Камбиз II ата?ы бил?м??ен Мысыр ??м Эфиопия?аса ки??йт?.

???м?ни??р д??л?те с?ск? ат?ан осор

Камбиз вафатынан ?у? уны? вари?тары ??м я?ындары ара?ынан влас?а Дарий Гистасп кил?. Дарий ти? р??ешт? т?ртип керет? башлай ??м ба?ып алыу с?й?с?тен я?ынан башлап еб?р?. ???м?ни??р д??л?те Бал?ан?а ????ре ки??й?, ? к?нсы?ышта ?инд йыл?а?ына ????ре барып ет? ??м шул ва?ытта?ы и? к?сл?, ?е??тле д??л?тк? ??ерел?. Ул илде эске административ бер?мект?рг? — сатрапиялар?а б?лгел?й. Власть сатраптар?а бирел?, тик ??ск?р улар?а буй?ондоролмай, шул у? ва?ытта х?рби башлы?тар?ы? административ хакимлы? хо?у?ы булмай. Дарий шулай у? а?са реформа?ы ла ?тк?р?, ?йл?нешк? алтын дарик а?саларын керет?. Сау?а селт?ре ??еш?.

Дарий зороастризм динен ?? ит?, ул д??л?т дине булара? ?абул ител?. Шул у? ва?ытта ба?ып алын?ан д??л?тт?рен? динд?рен? тыныс ?арай, т??емлелек к?р??т?.

Дарий I вари?тары эске ?оролошто емер? башлай. Страпиялар ??аллылы? ала, ил тар?ала. Ошо шарттар?а Македония ??ск?ре башлы?ы Александр Македонский фарсылар?а ?аршы х?рби поход башлай ??м бе??е? эра?а тиклемге 330 йылда ???м?ни??р д??л?тен ?олата.

Парфия ??м с?с?ни??р

[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
С?с?ни??р империя?ы VII быуат башы

Александр Македонский вафатынан ?у? (бе??е? эра?а тиклемге 323 йыл) уны? империя?ы бер нис? д??л?тк? б?лгел?н?. Х??ерге Иран бил?м??ене? ?ур ?л?ш? Селевкияла тороп ?ала, шулай ?а Парфия батша?ы Митридат I селевики?ар?а ?аршы ?у?ыш башлай ??м Персияны, шулай у? Месопотамияны ?? д??л?тен? индер?. Бе??е? эра?а тиклемге 92 йылда Парфия ??м Борон?о Рим ара?ында Евфрат буйлап сик билд?л?н?. ?мм? римлел?р шунда у? килеше??е бо?а ??м ба?ып кер?, ?мм? е?еле? кисер?. Яуап итеп парфяндар б?т? Левантты ??м Анатолияны яулай, тик Марк Антоний кире Ефрат?аса сигендер?. Ошонан ?у? парфяндар?а Рим ?ы?ылышы мен?н граждандар ?у?ышы то?ана.

224 йылда Ардашир Папакан, Фарсыла?ы Х?йер ?ала?ы башлы?ы улы, Артабан IV-сене? армия?ын ?ыйрата ??м Фарсы империя?ы — Ираншахр?а (?Арий?ар батшалы?ы?) — ниге? ?ала. Баш ?ала?ы итеп Фирузабад ?айлана. С?с?ни??р династия?ы башлана. Аристократия ??м зороастрий руханилы?тары к?с?йтел?. Баш?а динд?гел?рг? ?арата э??рлекл????р башлана. Административ реформалар ?тк?рел?. С?с?ни??р римлел?р ??м Урта Азияны? к?см? халы?тарына ?аршы к?р?шен дауам ит?.

Ахура Мазда (у?да) Ардашир?а батша власы символы — балда? тапшыра. Б.э. III быуат

Х?ср?? I (531579) хакимлы? итк?н са?та ???ем экспансиялар башлана. Антиохия, 540 йыл Мысыр ба?ып алына. Шулай у? ??р?бстан ярымутрауы яр буй?ары, шул и??пт?н Йемен яулана, Х?ср?? х??ерге Тажикстан бил?м??енд?ге эфтали?ар д??л?тен ю??а сы?ара. Х?ср???е? х?рби у?ышлы?тары Иран м???ни?тене? ??м сау?а?ыны? с?ск? атыуына килтер?.

Х?ср?? I-не? ей?не Х?ср?? II (590628) Византия мен?н ?у?ышты терге??. ?мм? е?е? яулай алмай. Х?рби сы?ымдар сау?анан килг?н ?алым мен?н ?аплана, бы?а риза булма?ан сау?аг?р??р баш к?т?р?. Ихтилал ва?ытында Х?ср?? тотоп язалап ?лтерел?, ей?не Йездигерд III (632651) С?с?ни??р д??л?тене? ?у??ы батша?ы була. Византия мен?н ?у?ыш тамамлан?а ла, д??л?т ю??а сы?ыуын дауам ит?. К?нья?тан фарсылар я?ы дошмандары — ??р?пт?р мен?н б?релеш?.

??р?п ??м т?р?к ябырылыу?ары

[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]

С?с?ни??р Иранына ??р?пт?р 632 йылдан сап?ындар еб?р? башлай?ар. 637 йыл Кадиси? янында?ы ?у?ышта фарсы ??ск?ре е?ел?. 652 йыл?аса бар?ан ??р?п ябырылыу?ары ????мт??е булып, Персия х?лиф?лекк? керетел?. ??р?пт?р Персия?а ислам керет?. Исламлаш?ан Иран ны? ??еш? башлай. ???би?т, ф?лс?ф?, с?н??т, медицина бик ??еш?. Фарсы м???ни?те Исламды? алтын д??ерен башлап еб?р?.

750 йылда фарсы генералы ?б? М?слим ?м??и??р х?лиф?леген? ?аршы ??бб?си??р х?лиф?легене? т???? Д?м?шкег?, унан ?у? х?лиф?лекте? баш ?ала?ы Ба?дад?а походына ет?кселек ит?. Я?ы х?лиф у?а яуап итеп фарсы губернатор?арына билд?ле автономия б?л?к ит?. Шулай у? бер нис? фарсы в?килен в?зирлек? ала. 822 йылда Х?р?с?н губернаторы Та?ир ибн Х?с?йен ибн Мусаб провинциялар?а бойондоро??о?ло? и?лан ит? ??м ??ен Та?ири?ар династия?ыны? беренсе ырыу башлы?ы итеп таныта. С?м?ни??р ет?кселек ит? башлау?а, Иран ??р?пт?р??н ??ене? бойондоро??о?ло?он терге??.

XII быуат ??зн??и??р империя?ы.

Фарсы й?м???тселеге исламды ?абул ите?г? ?арама?тан, Иранда ??р?пселек у?ыш ?а?анмай. ??р?п м???ни?тен та?ыу, кире?енс? фарсылар?ы ??р?пт?рг? ?аршы торор?а эт?ргес була. Милли ??а?ды терге?е?г? фарсы телене? ??м ???би?тене? я?ыртылыуы м??им роль уйнай. Пик ва?ыты булып IX—X быуаттар тора. Ошо ай?анлы Фир???си?е? тулы?ынса фарсы теленд? ижад ителг?н ?Ша?нам???е билд?лелек ала.

962 йылда т?р?к полководецы Алп-Тиген С?м?ни??р?а ?аршы сы?ып, ??зн??и??р д??л?тен? ниге? ?ала. Баш ?ала?ы — ??зни (Аф?анстан). ??зн??и??р ва?ытында фарсы м???ни?те с?ск? атыуын дауам ит?. Уны? баш ?ала?ын С?лж?кт?р Исфахан?а к?сер?.

1220 йыл Иранды? Х?р?зм ханлы?ына ?ара?ан т?нья?-к?нсы?ыш ?л?ш? Сы??ы?хан ??ск?ре ??ж?мен? эл?г?. Б?т? Х?р?с?н ??м х??ерге Иранды? к?нсы?ыш ?л?ш? б?лг?нл?кк? т?ш?. Ярты халы? монголдар тарафынан ?лтерел?. Аслы?тан ??м ?у?ыш ????мт??енд? 2,5 миллион хал?ы бул?ан Иранда ни бары 250 ме? кеше?е тороп ?ала. Иранды буй?ондороу?ы Сы??ы?ханды? ей?не Хулагу тамамлай. Бында улар ил хандары булып XIV быуат урталарына тиклем тора.

А??а? Тимер ??ене? империя?ыны? баш ?ала?ы С?м?р??ндк? ниге? ?ала. Ул Иранды? барлы? ма?ир о?таларын йыйып, С?м?р??ндте т????г? й?леп ит?. М???л?н, Т?бриз о?талары Г?р ?мир к?ш?н??ен т???й. А??а? Тимер?е? кесе улы Ша?рух иран м???ни?тен ??м ф?нен с?ск? атуы?а килтер?. Был тимури Солтан Х?с?йен Бай?ара ет?кл?г?н осор?а дауам ит?.

Иран д??л?тен ???кл?штере? С?ф??и??р династия?ы килг?с я?ыртыла. Улар монголдар династия?ы хакимлы?ына сик ?уя.

Исм??ил I

1501 йыл С?ф??и??р династия?ынан Исм??ил I ша? бул?ан са?та Иран?а исламды? ши?ый а?ымын д??л?т дине булара? ?абул ит?. 1503 йыл Исм??ил А? ?уйлыны тар-мар ит? ??м емереклект?р ??т?н? баш ?ала?ы Т?бриз мен?н я?ы д??л?т т???й. С?ф??и??р династия?ы осоронда Иранды? и? ??ешк?н осоро Б?й?к ??бб?с ва?ытында була. Ул ?осман империя?ын тар-мар ит?, ??ен? х??ерге Ира?ты, Аф?анстанды, ?зербайжан мен?н ?рм?нстан, Грузия бил?м?л?рен ?уша. Шулай у? Гил?н ??м Мазендеранды ла ?ушып, бил?м??ен Тигр йыл?а?ынан алып ?инд яр?арынаса ки??йт?.

Баш ?ала Т?бризд?н ??звинг?, унан ?у? Исфахан?а к?серел?.

Ба?ып алыу?ар Иран?а байлы?тар килтер?. М???ни?т ал?а кит?. Иран ???кл?штерелг?н илг? ?йл?н?. ?ораллы к?ст?р я?ыртыла. Б?й?к ??бб?с вафатынан ?у? империя а??а т?г?р?й. Ет?кселек ит? белм?г?нлект?н ?анда?ар ??м Ба?дадты ю?алта. 1722 йыл ?ф?ан-?из?йлел?р Иран?а яу саба. Улар Исфаханды ала ??м С?ф??и??р?е? ил ет?ксе?ен ?лтер?. Иранда Афшари?ар влас?а кил?.

Н??ер ша? д??л?т динен с?нни ислам?а ??г?рт?. Унан ?у? Аф?анстанды яулай ??м кире Фарсы илен? ?анда?ар?ы ?айтара. Е?елг?н аф?ан ??ск?ре ?индостан?а ?аса. Н??ер ша? ?инд ма?оло М?х?мм?т ша??а ?абул итм??к? са?ыра, тик ша? уны? ???ен ?ола?ына элм?й. 1739 йыл Н??ер ша? ??ск?ре Д??лиг? б?реп кер?. Тик унда ихтилал ?уба. Фарсылар ?алала ?уйыш ойоштора. ?индостанды талап, кире Иран?а ?айталар. 1740 йылда Н??ер ша? Т?рк?стан?а поход я?ай, ????мт?л?, Иран сиге Амударъя?а х?тле ки??й?. Кавказда фарсылар Да?стан?аса барып ет?. 1947 йыл Н??ер ша? ?лтерел?.

1750 йыл влас?а К?рим хан кил?, ил мен?н ет?кселек Зендтар?а к?с?. Ил башлы?ы булып 700 йылдан ?у?, ни?ай?т фарсы милл?тле кеше ултыра. Ул баш ?аланы Шираз?а к?сер?. Илд? тыныслы? урынлаша. ?у?ыштар булмай, м???ни?т с?ск? ата. Зендтар династия?ы ?с быуын ?ына хакимлы? ит?. 1781 йыл власть ?аджар?ар династия?ына к?с?. Династияны башлап еб?ре?се А?а М?х?мм?т ?аджар хан Зендтар ??м Афашари?ар династия?ы вари?тарына ?арата ?ырылыш ?уптара, Иранда ?аджар?ар династия?ын ны?ыта. М?х?мм?т хан Грузияны? Тифлис ?ала?ына поход я?ай, 20 ме? халы?ты ю? ит?. Икенсе тап?ыр?а Грузия?а поход 1797 йыл ойошторола. Тик ул барып сы?май, М?х?мм?т хан ?ул а?тында?ы грузин ??м курд ялсылары уны ?лтер?. ??ене? ?леме алдынан ул баш ?аланы Т??ран?а к?сер?.

Р?с?йг? ?аршы у?ыш?ы? ?у?ыштар ар?а?ында ?аджар ва?ытында фарсы иле яртылаш бил?м??ен?н ?ола? ?а?а. О?а??а ?у?ыл?ан ?аршылы? акцияларынан ?у?, 1906 йыл илд? Конституцион революция була. Иран конституцион монархия илен? ??ерел?. 1918 йылды? й?йенд? британ ??ск?ре Иранды ба?ып ала. 1919 йылды? 9 авгусында инглиз-иран килеше?е т???л?. 1920 йыл Гил?н останында Гил?н Совет Республика?ы и?лан ител?. Ул 1921 йылды? сентябрен?с? й?ш?й. 1921 йылды? 21 февраленд? Риза Б?хл??и хан ?хм?т ша?ты ?ыйрата ??м 1925 йылда я?ы ша? тип и?лан ител?. 1921 йылды? 26 февраленд? РСФСР Иранды? бойондоро??о?ло?он танып килеше? т???й.

Б?хл??и ?ша?инша?? (?ша?тар ша?ы?) тиг?н термин индер?. Уны? осоронда Иранда индустриализация башлана, инфраструктура б?т?нл?й модернизациялана Икенсе б?т? донъя ?у?ышында Б?й?к Британия мен?н Советтар Союзына ????рене? ??ск?рен керете?г? р?хс?т ?орай, ша?тар ша?ы баш тарта. Союзташтар Иран?а б?реп кер?. Ша?ты т?ш?р?л?р ??м нефть ят?ылы?тарына, тимер юлына контроллекте ????рен? алалар. 1942 йыл И ранды? суверенлылы?ы терге?ел?. Власть Б?хл??и?е? улы М?х?мм?т Реза ?улына к?с?. Советтар союзы Т?рки?не? ба?ып кере?ен?н ?а?ланыу ?с?н ?? ??ск?р??рен 1946 йыл?аса Иранда тота.

?у?ыштан ?у? М?х?мм?т Реза вестернизация ??м деисламизация буйынса ???ем с?й?с?т алып бара, ?мм? халы? уны а?лай алмай. Бик к?п забостовкалар митингылар у?а. 1951 йылда Иранды? Х?к?м?т р?йесе булып М?х?мм?т Мосади? кил?.

Ул реформасылы? мен?н ???ем ш???лл?н?, British Petroleum компание?ыны? килемен т???йенл?? буйынса килеше??е я?ынан ?арар?а ?лг?ш?. Иранды? нефть с?н???тен ш?хси милект?н д??л?т милкен? ?йл?ндере? (национализация) у??арыла.

1957 йыл й?шертен полиция САВАК булдырыла.

1963 йыл радикаль реформалар ????мт??енд? илд?н (?А? революция?) аятолла Хомейни ?ыуыла.

1965 йыл ?Федаяне Ислам? группировка?ы кешел?ре пример-министр Х?с?н ?ли Мансур?ы ?лемесле яралай.

1973 йыл ша? власын к?с?йте? с?й?с?те ва?ытында с?й?си фир??л?р ??м берекм?л?р тыйыла.

1970-се йылдар а?а?ында Иран Б?хл??и режимына ?аршы к?пл?п баш к?т?ре???р башлана, ??м монархия б?т?р?л?.

1979 йылда илд? Ислам революция?ы була, ислам республика?ы т???л?.

Дамаванд тау панорама?ы
Дамаванд тау панорама?ы

Иран к?нья?-к?нбайыш Азияны? урта к?нсы?ышында урынлаш?ан. Май?аны буйынса (1648 ме? км2) донъяла ун етенсе урынды бил?й. Т?нья?-к?нбайышта ?зербайжан (611 км, Нахичевань АР-?ын да керетеп — 179 км арауы?та)[13] ??м ?рм?нстан мен?н (35 км), т?нья?-к?нсы?ышта Т?р?км?нстан мен?н (992 км), к?нсы?ышта Пакистан мен?н (909 км) ??м Аф?анстан мен?н (936 км), к?нбайышта Т?рки? мен?н (499 км) ??м Ира? мен?н (1458 км арауы?та) сикт?ш. Т?нья?та Каспий ди?ге?е, к?нья?та ??р?п ди?ге?ене? Фарсы ??м ?осман ?улты?тары яр?арын йыуа.

Иранды? админстратив б?ленеше

[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]

Иранды? т?п административ бер?меге булып остандар (фарс. ????? ostān; к?пл. — ??????? ostānhā) тора. Улар кесер?к бил?м?л?рг? ш???ростандар?а б?лен? (фарс. ???????), ? улар та?ы ла бахштар?а (фарс. ???) б?лен?. И? эре остан баш ?ала (фарс. ???? markaz) булып тора. ??р остан ет?ксе?е булып остандар (остандар — ????????) тора. Иран 31 остан?а б?лен?.

1. Т??аран
2. ?ом
3. ???к остан
4. ??звин
5. Гил?н
6. ?рд?бил
7. Зенджан
8. К?нсы?ыш ?зербайжан
9. К?нбайыш ?зербайжан
10. ?ордстан
11. Хамадан
12. Кирм?нша?
13. Илам
14. Лурестан
15. Хузестан
16. Ча?арма?ал ??м Б?хти?ри?

17. Ко?гилуй? ??м Бойер?хм?д

18. Бушир
19. Фарс
20. Хормозган
21. Систан ??м Б?луджистан
22. Кирм?н
23. Й?зд
24. Исфахан
25. Семнан
26. Мазендеран
27. Г?л?стан
28. Т?ньяк Х?р?с?н
29. Х?р?с?н-Р?з??и
30. К?нья? Х?р?с?н

31. ?лбурз

19501990 йылдар?а ил демографик шартлау кисер?. 1979 йылдан алып 2006 йыл?аса ил хал?ы 70,495782 млн кешег? ет?. Тик 1990 йылдар?а тыуым ?и?елерлек к?мей ??м ?ле быуындар к?с?гилешлеге буйынса т?б?н. Тыуымды? д?й?м коэффициенты — 1,87, был бик т?б?н к?р??ткес. Тыуымды ??тере? ?с?н к?менд? 2,15[14] булыуы к?р?к. Халы?ты? 61%-ты уты? й?шк? етм?г?н (2009 йылды? майына ?арата). Белемлелек (грамоталылы?) ким?ле — 84 %, урбанизация ким?ле — 71 %.

Иранлылар?ы? ?аны сит м?мл?к?тт?р?? 4 миллион кешене т?шкил ит?. Улар?ы? к?бе?е 1979 йыл?ы Ислам ин?илабынан ?у? Австралия?а, Т?нья? Америка?а ??м Европа?а к?сенг?н. Унан баш?а 1996 йыл?а ?арата м??л?м?тт?р?? Иранда Аф?анстанды? ??м В?зирстанды? миллиондан арты? ?аса?тары й?ш?г?н[15].

Иран конституция?ы милл?тен? ??м нинд?й дин тотоуына ?арамайынса ??р гражданына социаль ?а?лау гарантиялай: пенcия, эш?е?лек ??м ??риплек буйынса т?л?? (пособие), медицина страховка?ы. М??ариф ??м медицина хе?м?тт?ре бушлай. Ил хал?ыны? й?н башына йыллы? килеме — 2700 А?Ш доллары (2006). Халы?ты? 18 % х?йерселек сигенд? к?н к?р?[16].

Иран — к?п милл?тле (полиэтник) д??л?т[17]. Этник состав тура?ында р?сми сы?ана?тар ю?. ?РЕ (ЦРУ) м??л?м?тт?ре буйынса илд?: фарсылар (61 %), ?зербайджандар (16 %), ?ордтар (10 %), лур?ар (6 %), ??р?пт?р (2 %), белуджи?ар (2 %), т?р?км?нд?р ??м т?р?кт?р (2 %) й?ш?й[18].

Иранлылар?ы? к?пселеге мосолмандар. Хал?ыны? 89%-ты ши?ый мосолмандар (д??л?т дине и??пл?н?). Иран д??л?те Ира?, ?зербайжан ??м Бахрейн мен?н бер р?тт?н ши?ый?ар к?пселекте т?шкил итк?н д??л?т булып тора. Иранда ике изге ?ала и??пл?н?: Бере?е М?шх?д ?ала?ы. Унда Реза имамы к?ш?н??е урынлаш?ан. Икенсе?е ?ом ?ала?ы. Был ?ала ши?ый?ар?ы? дини ???ге булып тора. ?алала ши?ый университеттары ??м семинарий?ары урынлаш?ан.

С?нни мосолмандар й?м?е?е 9 % тир??е. Баш?а динд?гел?р 2 % — бахаи?ар, мандей?ар, индустар, езидтар, зороастрийсылар, й???дт?р ??м христиандар[19].

??т?нл?кт?ре: донъяла ОПЕК илд?ре ара?ында нефть етештере? буйынса икенсе урын; 2000 йылдан донъя ба?арында нефтте? ха?ы к?т?рел? бара. Уны? традицион экспорт?а еб?ре? ?с?н с?н???т тарма?тары: кел?мд?р етештере?, ыуылдыры?тар ??м т?рл? с?тл??ект?р (фисташка) етештере? ???.

Насар я?тары: 1979 йылда А?Ш-ты? Иран?а ?аршы санкция?ы Иран мен?н аралашыу?ы ??м илг? т?рл? технологиялар?ы индере??е тыя. И? ю?ары эш?е?лек (12 %) ??м инфляция (2004 йыл — 11,3 %; 2008 йыл — 28,2 %).

2009 йыл инфляция бик ны? т?г?р?й. Ул октябр?? 16,7 % т?шкил ит?. Был илд? ?ур и?тисади проблемалар?а алып кил?. Бында ил призеденты М?хм?т ?хм?динежад ??йепл?н?, ул урында?ы и?тисадты ны?ытыу ?с?н, бик т?б?н проценттар?а заемдар тарата.

Иран Азия ?ит?а?ында эре и?тисади д??л?т булып тора. Ул тик ?ытай?ан, Япониянан, ?индостандан, Т?рки?н?н, Индонезиянан ??м К?нья? Кореянан ?ына ?алыша.

Иран нефть с?н???те ??ешк?н индустриаль д??л?т. Нефть эшк?рте? ??м нефть химия?ы предприятиелары бар. Нефть, к?мер, т?би?и газ сы?арыу ??м ба?ыр, тимер, марганец, ?ур?аш, цинк рудалары етештере? ??ешк?н. Машина т???л?ш?, металл эшк?рте?, шулай у? а?ы?-т?лек с?н???те ??м текстиль с?н???те й?йелдерелг?н. Шулай у? кел?м ??м метиздар етештере??е? кустар тарма?ы ???емл?шк?н. Ауыл хужалы?ы с?н???тене? тарма?тары: бой?ай, арпа, д?г?, ?у?а?лылар, мамы?, ш?к?р с?г?лд?р?, ш?к?р ?амышы, т?м?ке, с?й, с?тл??ект?р, фисташкалар ??терел?. Малсылы?та ?ары?тар, к?з?л?р, д?й?л?р ??м ?ыйыр малы ?рсетел?. 7,5 млн га ер эшк?ртел?.

Бюджет килемене? 45%-ты экспорт?а нефть ??м газ ?атыу?ан кил?. 31%-ты — ?алым ??м йыйымдар?ан. 2007 йыл?ы ЭТП 852 млрд А?Ш доллары т?шкил итк?н.

Экспортты? т?п тауар?ары: сей нефть ??м нефть эшк?ртм?л?ре, металл м??д?нд?ре, емеш-ел?к ??м с?тл??ект?р, кел?мд?р.

Т?п ?атып алыусы илд?р (2008 йыл): ?ытай — 15,3 %, ?индостан — 10,4 %, К?нья? Корея — 6,4 %, Т?рки? — 6,4 %, Италия — 4,5 %.

Импортты? т?п тауар?ары: ауыр машина т???л?ш? продукция?ы ??м химия с?н???те, автомобилд?р, тимер, ?орос, т?би?и сеймал, а?ы?-т?лек, ?улланыу тауар?ары, текстиль, ?а?ы?.

Иран?а ?атыусы илд?р (2008 йыл): Б?? — 19,3 %, ?ытай — 13 %, Германия — 9,2 %, К?нья? Корея — 7 %, Италия — 5,1 %, Франция — 4,3 %, Р?с?й — 4,2 %.

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Иран — Общие сведения о стране
  2. Резолюция СБ ООН № 822 от 30 апреля 1993 года
  3. Резолюция СБ ООН № 853 от 29 июля 1993 года
  4. Резолюция СБ ООН № 874 14 октября 1993 года
  5. Резолюция СБ ООН № 884 от 12 ноября 1993 года
  6. Оджалан подался в Карабах
  7. Сравнение ЭТП 2014 йыл 25 июнь архивлан?ан.  (инг.)
  8. Ахмадинежад заложил бомбу под ООН
  9. История древнего Востока: От государственных образований до древних империй / Под ред. А. В. Седова; Редкол.: Г. М. Бонгард-Левин (пред.) и др.; Ин-т востоковедения. — М.: Вост. лит., 2004. — 895 с.: ил., карты. — ISBN 5-02-018388-1 (в пер.)
  10. Ричард Фрай. Наследие Ирана. — М.: ?Восточная литература? РАН, 2002. — С. 20. — ISBN 5-02-018306-7.
  11. 11,0 11,1 Иран // Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге: 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  12. Этимологический словарь иранских языков. Том 1. — М.: Изд. фирма ?Восточная литература? РАН, 2000. — 327 с. — ISBN 5-02-018124-2; ISBN 5-02-018125-0
  13. CIA — The World Factbook 2012 йыл 3 февраль архивлан?ан.
  14. Iranian People (ингл.). NationMaster.com. Дата обращения: 17 август 2013. Архивировано 18 август 2013 года. 2013 йыл 18 июнь архивлан?ан.
  15. Iran popin pages: Tables — Population by sex and nationality, Iran 1996 (ингл.). Social Development Division. Дата обращения: 17 август 2013. Архивировано 18 август 2013 года.
  16. Иран (ингл.). Central Intelligence Agency. Дата обращения: 17 август 2013. 2012 йыл 3 февраль архивлан?ан.
  17. YouTube — Broadcast Yourself
  18. Ethnic groups (ингл.). Central Intelligence Agency. Дата обращения: 17 август 2013. 2018 йыл 16 ноябрь архивлан?ан.
  19. Дискриминация бахаи в Иране 2007 йыл 27 август архивлан?ан.
Х?к?м?т сайттары
Баш?алар


?алып:SAARC

为什么会得骨癌 丹参长什么样子图片 什么水能喝 死不瞑目是什么意思 胸痛是什么病的前兆
什么军官可以随身配枪 什么是什么造句 油面是什么 人为什么会起鸡皮疙瘩 什么的滋味
脚指甲发白是什么原因 皱褶什么意思 树欲静而风不止是什么意思 怕热出汗多是什么原因 超敏c反应蛋白正常说明什么
右眼一直跳是什么原因 江字五行属什么 维生素b2起什么作用 查五行缺什么 子宫直肠窝积液是什么意思
红加黄是什么颜色hcv9jop3ns4r.cn 江西有什么好玩的景点hcv7jop9ns2r.cn 教师节什么时候hcv9jop1ns5r.cn 常吃黑芝麻有什么好处和坏处hcv9jop4ns7r.cn 闺蜜是什么hcv7jop9ns2r.cn
糖尿病是什么原因引起的aiwuzhiyu.com 户别是什么hcv7jop6ns9r.cn 九重紫纪咏结局是什么hcv7jop4ns7r.cn 七月四日是什么星座hcv8jop4ns4r.cn 2.3是什么星座hcv9jop2ns2r.cn
什么的浪花hcv8jop0ns5r.cn 白酒优级和一级有什么区别hcv8jop8ns4r.cn 一个均一个金念什么hcv8jop1ns2r.cn 痰湿吃什么中成药hkuteam.com 脚二拇指比大拇指长代表什么hcv8jop7ns4r.cn
为什么总是梦见一个人xinmaowt.com 梦见订婚是什么意思hcv8jop5ns7r.cn 马赛克是什么hcv9jop3ns3r.cn 痣的位置代表什么hcv8jop5ns9r.cn zeiss是什么意思hcv8jop9ns4r.cn
百度